DANA ADASI NEDEN ÖNEMLÄ°DÄ°R?
TaÅŸucu Körfezi’nin en büyük adası olan Dana Adası’nın (antik Pityoussa) en dikkat çeken özelliÄŸi, adanın kuzeybatı ve doÄŸu yamaçlarında görülen taÅŸ ocaklarıdır. Bugün taÅŸ ocakçılığının izleri kıyı boyunca görülmektedir: düz ve kavisli kanallar, basamaklı kesikler ve taÅŸları teknelere yüklemede kullanılan rampalar. Bu rampaların bir bölümü, daha sonra küçük tekneleri karaya çekmek için, oportünist olarak kullanılmış olabilir. Fakat Dana Adası’nda tam donanımlı bir tekne inÅŸa ve tamiri faaliyeti olduÄŸunu gösterecek arkeolojik veri bulunmamaktadır. Kıyıdan 45-360 metre içeride ise, dev taÅŸ ocağı kalıntıları yamaç boyunca uzanmaktadır. Mezarlarla iç içe geçmiÅŸ bu ocaklar, yalnız adaya deÄŸil, çevredeki yerleÅŸimlere de yapı malzemesi saÄŸlamış olmalıdır.
Dana Adası’nın kuzeybatı kıyısında taÅŸ ocağı kalıntıları
Dana Adası, Antik Çağın sonlarında DoÄŸu Akdeniz’in en büyük kireçtaşı ocaklarındandır. Bu bölgede kireçtaşı ocakçılığı ve ticareti üzerine uzmanlaÅŸmış bu kapasitede baÅŸka bir ada bilinmemektedir. M.S. 4. yüzyılda Konstantinopolis’in Roma Ä°mparatorluÄŸu’nun baÅŸkenti olmasıyla birlikte, DoÄŸu Akdeniz deniz ticareti ve trafiÄŸi hiç görülmemiÅŸ düzeyde hareketlenmiÅŸtir. Dana Adası’nın kireçtaşı ocakları, tüm Kilikya bölgesine ve belki de çok daha geniÅŸ bir coÄŸrafyaya inÅŸaat malzemesi saÄŸlamış olabilir.
Dana Adası, taÅŸ ocakçılığı ve taÅŸ ticaretinin lojistiÄŸi ile ilgili arkeolojik kalıntılarla doludur: TaÅŸ ocakları, taÅŸ çıkarma kanalları, taÅŸ çekme yolları, taÅŸların gemilere yüklenmesinde kullanılan rampalar, vinçlerin yerleÅŸtirildiÄŸi delikler. Bu rampaların bir bölümü, daha sonra, bilinmeyen bir tarihte küçük tekneleri karaya çekmek amacıyla veya basit tamir alanları olarak kullanılmış olabilir.
Dana Adası kıyısında kilise
Dana Adası'nda taÅŸ ocağı ve mezarların iç içe olduÄŸu bir alanın 3B modeli
270 hektar büyüklüÄŸündeki Dana Adası’nın kuzeybatı bölgesi, taÅŸ ocakları merkezli geniÅŸ bir endüstriyel bölgeden ve bu endüstriyle iliÅŸkili Hristiyan yerleÅŸimden oluÅŸmaktadır.
Adada yerleÅŸim ise iki alanda yoÄŸunlaÅŸmıştır: kuzeybatı kıyısındaki Erken Roma-Geç Antik ÇaÄŸ yerleÅŸimi ve adanın güney tepesindeki kalenin çevresinde geliÅŸmiÅŸ ikinci bir merkez. Kale, Klasik ÇaÄŸdan hemen önce, belki askerî nedenlerle, geçici olarak düÅŸünülmüÅŸ bir tahkimattan öteye geçmemiÅŸ olabilir. Ama kale, geç antikçaÄŸda elden geçirilmiÅŸ, içine dev sarnıçlar ve bir kilise kompleksi yapılmıştı.
Dana Adası'nda yer alan bir sarnıç
Dana Adası’nın alt yerleÅŸimi, Erken Roma döneminde, yani en erken M.Ö. 1. yüzyılın ikinci yarısında oluÅŸmaya baÅŸlamış olabilir. Ä°statistiksel ve coÄŸrafi dağılımları kaydedilecek biçimde toplanarak analiz edilen yüzey buluntuları, özellikle de seramik, Erken Roma döneminde adadaki aktivitenin çok sınırlı olduÄŸunu göstermektedir. Aynı veriler, geç antikçaÄŸda, M.S. 4. yüzyıldan itibaren yerleÅŸimin geniÅŸlediÄŸini ve yoÄŸun olarak kullanıldığını göstermektedir. Toplanan seramiklerin istatistiksel analizine göre, adadaki seramiklerin yüzde 70’i geç antikçaÄŸa aittir.
Dana Adası kesme taş yapı kompleksi
M.S. 5. yüzyılda yazılmış Aziz Barnabas’ın Ä°ÅŸleri’nde, azizin gemisi fırtınaya yakalanınca, Pityoussa’ya sığınır. Barnabas, kendisine misafirperverlik gösterenlere Hıristiyanlıkla ilgili konularda yol gösterir. Nitekim adada MS 5. ve 6. Yüzyıllarda tam 6 kilise vardı. Fırtınalardan kurtulmuÅŸ, belki de ölümden dönmüÅŸ yolcular, ÅŸükranlarını sunacakları ve bundan sonraki seyahatlerinin esenliÄŸi için dua edecekleri dinsel mekânlara ihtiyaç duyardı. Peki, Dana Adası’nın hac hareketinde bir yeri var mıydı? Kalenin içindeki kilise kompleksi, BoÄŸsak’ta olduÄŸu gibi, bir martyrium olabilir mi? 2016 çalışmamızda, kaleyi kıyı yerleÅŸimine baÄŸlayan taÅŸ döÅŸeli ve basamaklı bir yol bulduk. Acaba bunu, BoÄŸsak’taki gibi, tepedeki Hristiyan komplekse götüren anıtsal tören yolu olarak yorumlayabilir miyiz?
Kaleyi kıyıya baÄŸlayan taÅŸ döÅŸeli yol